Nghiên cứu đã phác họa một bức tranh đa chiều về thực trạng BLGĐ tại Bình Dương, làm rõ những diễn biến phức tạp, nguyên nhân sâu xa, hệ quả nghiêm trọng cũng như hiệu quả của công tác phòng, chống tại địa phương. Dữ liệu khảo sát từ cả cán bộ, công chức (CBCC) và người dân, nạn nhân BLGĐ đã hé lộ nhiều điểm đáng chú ý:

- Tình hình và đối tượng chịu ảnh hưởng của BLGĐ ở Bình Dương vẫn còn phức tạp. Trong 5 năm qua, gần 1/5 số người dân được hỏi đã chứng kiến hành vi BLGĐ, con số này ở CBCC thậm chí còn cao gấp đôi. Điều này cho thấy sự hiện diện rõ ràng của vấn nạn. Nạn nhân BLGĐ chủ yếu là nữ giới, đặc biệt là vợ và mẹ. Đáng báo động, người cao tuổi và thậm chí trẻ em (con ruột, con nuôi) cũng đang trở thành nạn nhân, phản ánh tính chất "ẩn giấu" và phức tạp của BLGĐ, mà nếu chỉ nhìn từ bên ngoài rất khó nhận diện. Về tần suất, BLGĐ diễn ra tương đối thường xuyên, với đa số nạn nhân bị bạo hành từ 1 đến 4 lần trong 5 năm qua. Các hình thức bạo lực phổ biến nhất là bạo lực tinh thần và thể xác, trong khi bạo lực kinh tế và tình dục, dù ít được nhắc đến bởi người dân, lại được CBCC nhận định là khá phổ biến và có xu hướng gia tăng, đặc biệt do áp lực kinh tế. Người cha và người chồng vẫn là chủ thể chính gây ra BLGĐ.

- Nguyên nhân dẫn đến BLGĐ tại Bình Dương chủ yếu không phải do yếu tố giới mà xuất phát từ các tác nhân ngoại lai. Nghiên cứu chỉ ra ba nguyên nhân hàng đầu: nhậu nhẹt, say xỉn; áp lực kinh tế, tài chính, việc làm và các mâu thuẫn, xung đột nội bộ gia đình. Đặc thù là trung tâm kinh tế, sức ép sinh kế và các tệ nạn xã hội như rượu chè, cờ bạc được xem là yếu tố chính thúc đẩy BLGĐ.

- Khi đối mặt với BLGĐ, cách ứng phó của nạn nhân và hiệu quả các biện pháp can thiệp còn nhiều hạn chế. Mặc dù nhiều nạn nhân đã chủ động tìm đến chính quyền và các đoàn thể, một tỷ lệ đáng kể vẫn chọn im lặng hoặc không biết cách ứng phó. Các lý do khiến nạn nhân không tìm đến sự giúp đỡ bao gồm nỗi lo lộ thông tin, sợ bị bạo hành nhiều hơn, không ai tin tưởng, cùng với tâm lý ngại ngần, xấu hổ và thiếu thông tin. Điều này dẫn đến việc hiệu quả của các giải pháp hỗ trợ được nạn nhân đánh giá thấp hơn nhiều so với nhận định của CBCC. Đặc biệt, các biện pháp bảo vệ quan trọng như cấm tiếp xúc theo quyết định của cơ quan chức năng chưa thực sự hiệu quả trong việc thực thi và giám sát.

- Công tác phòng, chống BLGĐ ở Bình Dương đã nhận được sự quan tâm từ cấp ủy, chính quyền và sự phối hợp của các ngành, đoàn thể. Các hoạt động giáo dục, truyền thông được triển khai với cả hình thức truyền thống và tận dụng công nghệ số. Công tác hòa giải tại cơ sở và vai trò của gia đình, dòng tộc được ghi nhận là có hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, vẫn còn những khó khăn và tồn tại. Nguồn lực tài chính còn hạn chế, đội ngũ cán bộ gia đình thường xuyên luân chuyển và kiêm nhiệm, công tác phối hợp liên ngành chưa đồng bộ. Quan trọng hơn, vai trò của các chủ thể như nạn nhân, hàng xóm, người thân trong gia đình, và ngay cả các thiết chế tự quản, chính quyền cấp cơ sở, dù được kỳ vọng, nhưng trên thực tế lại chưa phát huy tối đa hiệu quả trong việc phòng ngừa và ứng phó với BLGĐ. Điều này cho thấy cần có những giải pháp tổng thể, sát thực tế hơn để củng cố niềm tin và nâng cao hiệu quả các can thiệp tại địa phương trong thời gian tới.

Các giải pháp phòng, chống bạo lực gia đình tại tỉnh Bình Dương

Để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống bạo lực gia đình (BLGĐ) tại tỉnh Bình Dương, cần tập trung thực hiện 04 nhóm giải pháp trọng tâm. Các giải pháp này được xây dựng dựa trên mục tiêu giảm thiểu và tiến tới chấm dứt tình trạng BLGĐ, đồng thời đảm bảo an toàn và hỗ trợ cho nạn nhân.

1. Nâng cao hiệu quả công tác lãnh đạo, quản lý về phòng, chống bạo lực gia đình: Nhóm giải pháp này tập trung vào việc củng cố vai trò dẫn dắt và điều hành của các cấp chính quyền, nhằm tạo ra một hệ thống quản lý mạnh mẽ và hiệu quả trong phòng, chống BLGĐ. Các giải pháp bao gồm:

- Nâng cao hiệu quả triển khai thực hiện pháp luật, chính sách về phòng, chống BLGĐ.

- Tăng cường công tác chỉ đạo, lãnh đạo và phối hợp liên ngành thực hiện phòng, chống BLGĐ.

- Tăng cường hợp tác quốc tế, nghiên cứu khoa học, xây dựng cơ sở dữ liệu về phòng, chống BLGĐ.

- Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra thực hiện pháp luật về phòng, chống BLGĐ.

2. Nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa bạo lực gia đình: Phòng ngừa là yếu tố then chốt để hạn chế BLGĐ ngay từ ban đầu. Nhóm giải pháp này hướng tới việc nâng cao nhận thức cộng đồng, trang bị kỹ năng và tạo môi trường hỗ trợ:

- Nâng cao hiệu quả công tác thông tin, giáo dục, truyền thông phòng, chống BLGĐ.

- Nâng cao hiệu quả công tác hòa giải mâu thuẫn, tranh chấp giữa các thành viên gia đình.

- Nâng cao hiệu quả công tác tư vấn, góp ý, phê bình trong cộng đồng dân cư về phòng, chống BLGĐ.

- Tăng cường xây dựng và vận hành hệ thống cung cấp dịch vụ hỗ trợ, phòng ngừa BLGĐ.

- Nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ trực tiếp tham gia công tác phòng, chống BLGĐ.

3. Tăng cường công tác bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân bạo lực gia đình: Nhóm giải pháp này tập trung vào việc đảm bảo an toàn, quyền lợi và cung cấp sự hỗ trợ cần thiết cho những người đã và đang phải chịu đựng BLGĐ. Các biện pháp cụ thể là:

- Tăng cường bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân BLGĐ.

- Nâng cao hiệu quả cơ sở trợ giúp nạn nhân BLGĐ.

- Tăng cường xử lý vi phạm pháp luật về phòng, chống BLGĐ.

4. Nâng cao trách nhiệm của cá nhân, gia đình, cơ quan, tổ chức trong phòng, chống bạo lực gia đình: Giải quyết vấn nạn BLGĐ đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội. Nhóm giải pháp này nhấn mạnh vai trò và trách nhiệm của từng chủ thể trong cộng đồng:

- Nâng cao trách nhiệm của cá nhân, gia đình trong phòng, chống BLGĐ.

- Nâng cao trách nhiệm của cơ quan chính quyền trong phòng, chống BLGĐ.

- Nâng cao trách nhiệm của các tổ chức đoàn thể trong phòng, chống BLGĐ.

Các nhóm giải pháp này đã được thực nghiệm thông qua một số mô hình cụ thể tại tỉnh Bình Dương, như tổ chức truyền thông phòng, chống BLGĐ qua mạng xã hội (YouTube); thực nghiệm mô hình "Địa chỉ tin cậy và tư vấn tâm lý, kỹ năng phòng, ngừa bạo lực gia đình"; và tổ chức các buổi tập huấn chuyên đề.

Kết luận và hướng tới tương lai

Những kết quả bước đầu từ các mô hình thực nghiệm đã khẳng định tính phù hợp và hiệu quả của các giải pháp phòng, chống BLGĐ tại Bình Dương, góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội và an ninh trật tự của tỉnh. Vượt xa những cải thiện tức thời, nghiên cứu này còn mở ra tầm nhìn dài hạn về một Bình Dương không có bạo lực. Các giải pháp được đề xuất sẽ là nền tảng vững chắc để xây dựng một xã hội nơi mọi gia đình được sống trong môi trường an toàn, tôn trọng và tràn đầy yêu thương. Một gia đình hạnh phúc, bình đẳng không chỉ là ước mơ mà còn là động lực mạnh mẽ cho sự thịnh vượng và an bình chung của toàn tỉnh.

Để hiện thực hóa tầm nhìn đó, mỗi chúng ta cần kêu gọi hành động mạnh mẽ và đồng lòng từ tất cả các bên. Chính quyền cần tiếp tục khẳng định vai trò lãnh đạo và ưu tiên nguồn lực. Các tổ chức đoàn thể, xã hội dân sự hãy phát huy vai trò hỗ trợ và lan tỏa thông điệp. Quan trọng nhất, mỗi cá nhân và mỗi gia đình chính là những nhân tố quyết định. Hãy cùng nhau nâng cao nhận thức, phá vỡ sự im lặng và mạnh dạn lên tiếng, hành động để bảo vệ những người thân yêu. Chỉ khi toàn xã hội cùng chung tay, chúng ta mới có thể loại bỏ hoàn toàn vấn nạn BLGĐ, kiến tạo một tương lai tốt đẹp hơn cho Bình Dương.

Anh Đào

Nguồn KQNC: "Giải pháp phòng, chống bạo lực gia đình tại tỉnh Bình Dương”. Xem toàn văn tại Trung tâm Thông tin và Thống kê Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Dương