Hoàn thiện công tác bổ nhiệm công chức lãnh đạo, quản lý tại các cơ quan chuyên môn thuộc ủy ban nhân dân huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương: Thực trạng và giải pháp
Công tác bổ nhiệm công chức lãnh đạo, quản lý giữ vai trò then chốt trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Luận văn của tác giả Huỳnh Trúc Linh tập trung phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác bổ nhiệm công chức lãnh đạo, quản lý tại các cơ quan chuyên môn (CQCM) thuộc Ủy ban Nhân dân (UBND) huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước tại địa phương.
Nền tảng lý luận về bổ nhiệm công chức lãnh đạo, quản lý
CQCM thuộc UBND cấp huyện là bộ phận cấu thành của nhà nước, có nhiệm vụ tham mưu, giúp UBND cùng cấp thực hiện chức năng quản lý nhà nước ở địa phương về ngành, lĩnh vực và thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn theo sự ủy quyền. Đặc điểm cơ bản của CQCM cấp huyện là được thành lập theo quy định của Chính phủ, chịu sự quản lý của UBND cùng cấp và chỉ đạo chuyên môn của CQCM cấp tỉnh, đảm bảo tính thống nhất và thông suốt trong quản lý ngành từ trung ương đến địa phương.
Công chức lãnh đạo, quản lý là công dân Việt Nam được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh tương ứng với vị trí việc làm, hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Họ chỉ đạo, điều hành, quản lý các hoạt động và nhân sự của CQCM, đòi hỏi có phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực chuyên môn, kinh nghiệm thực tiễn, sức khỏe tốt và các kỹ năng giao tiếp, thích ứng.
Bổ nhiệm là việc quyết định cán bộ, công chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý hoặc một ngạch theo quy định. Nguyên tắc cốt lõi gồm: sự lãnh đạo của Đảng; tập trung dân chủ; phát huy trách nhiệm người đứng đầu; xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ và năng lực công chức; đảm bảo điều kiện, tiêu chuẩn, quy trình; bảo đảm tính kế thừa, ổn định, phát triển; công khai, minh bạch.
Tiêu chuẩn bổ nhiệm gồm: nằm trong quy hoạch, có nhu cầu vị trí, đáp ứng tiêu chuẩn Đảng, Nhà nước và chức danh; không trong thời gian kỷ luật; chấp hành tốt chủ trương, pháp luật; đủ sức khỏe; có thời gian giữ chức vụ tương đương hoặc công tác trong ngành; hồ sơ, lý lịch rõ ràng, kê khai tài sản đầy đủ; đáp ứng yêu cầu độ tuổi bổ nhiệm lần đầu.
Hiện nay, có hai hình thức bổ nhiệm chủ yếu: bổ nhiệm truyền thống (xét từ nguồn tại chỗ hoặc nơi khác) và bổ nhiệm qua thi tuyển. Quy trình bổ nhiệm từ nguồn tại chỗ gồm nhiều bước như hội nghị tập thể lãnh đạo, lấy phiếu kín, hội nghị cán bộ chủ chốt, thảo luận, biểu quyết nhân sự cuối cùng. Đối với nguồn nơi khác, quy trình tập trung vào trao đổi ý kiến, lấy hồ sơ, thẩm định nhân sự. Thi tuyển được thực hiện theo kế hoạch, tổ chức thi và xác định người trúng tuyển. Hồ sơ bổ nhiệm phải trung thực, chính xác, đầy đủ các loại văn bằng, chứng chỉ, lý lịch, tự kiểm điểm, nhận xét, kê khai tài sản và giấy chứng nhận sức khỏe.
Thực trạng công tác bổ nhiệm tại huyện Bàu Bàng
Huyện Bàu Bàng, thành lập năm 2013, hiện có 12 CQCM với 70 công chức, quản lý nhà nước trên nhiều lĩnh vực. Từ 01/2017 đến 6/2024, UBND huyện đã bổ nhiệm 72 trường hợp. Đội ngũ lãnh đạo vẫn chưa đủ số lượng theo quy định khung. Khảo sát cho thấy 89% ý kiến đánh giá bổ nhiệm là kịp thời, 91,9% cho rằng hợp lý (16,2% rất hợp lý, 75,7% hợp lý).
Về nguyên tắc đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng được đánh giá cao (78,4% tốt). Nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy trách nhiệm người đứng đầu nhận 51,4% tốt, 43,2% tương đối tốt. Các nguyên tắc khác như xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ, đảm bảo điều kiện, tiêu chuẩn, quy trình, tính kế thừa, phát triển cũng nhận đồng thuận cao. Tuy nhiên, nguyên tắc công khai, minh bạch còn hạn chế (27,1% đánh giá chưa tốt hoặc kém).
Đa số công chức được bổ nhiệm đáp ứng tốt các tiêu chuẩn về chính trị, tư tưởng (86,5% tốt), đạo đức, lối sống, kỷ luật (83,8% tốt). Trình độ chuyên môn được 51,4% đánh giá tốt, 43,2% tương đối tốt; năng lực, uy tín được 86,4% đánh giá từ tương đối tốt trở lên. Đặc biệt, trình độ được xem là yếu tố quan trọng nhất (48,6%).
Từ năm 2020, huyện bắt đầu áp dụng thi tuyển (02 trường hợp 2023-6/2024), đa số vẫn theo hình thức truyền thống. 56,8% ý kiến ủng hộ linh động lựa chọn hình thức bổ nhiệm. Quy trình bổ nhiệm từ nguồn tại chỗ được đánh giá tích cực, đặc biệt bước 1 (tập thể lãnh đạo thảo luận) với 70,3% đánh giá tốt. Các bước tiếp theo cũng được đánh giá tương đối tốt. Quy trình bổ nhiệm từ nguồn nơi khác và thi tuyển cũng hợp lý, tuân thủ tốt.
Việc tuân thủ thành phần hồ sơ được đánh giá tốt (51,4% tốt, 43,2% tương đối tốt). Một số thành phần trong hồ sơ truyền thống và thi tuyển (bản sao quyết định nhân sự, bản tự kiểm điểm 3 năm, kê khai tài sản) được cho là không thực sự cần thiết bởi một bộ phận cán bộ.
Giải pháp hoàn thiện công tác bổ nhiệm
Để hoàn thiện công tác bổ nhiệm công chức lãnh đạo, quản lý tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Bàu Bàng, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trên tất cả các khâu của công tác cán bộ. Trước hết, phải nâng cao nhận thức về vai trò và ý nghĩa của công tác bổ nhiệm, tăng cường tuyên truyền, quán triệt chủ trương trọng dụng nhân tài, đặc biệt là cán bộ trẻ, năng động nhằm xây dựng đội ngũ lãnh đạo đáp ứng yêu cầu phát triển mới.
Đồng thời, cần hoàn thiện các quy định về tiêu chuẩn chức danh lãnh đạo, quản lý, nhấn mạnh các tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức, tác phong làm việc chuyên nghiệp, trình độ chuyên môn sâu, kỹ năng ngoại ngữ, công nghệ thông tin và kinh nghiệm thực tiễn. Đặc biệt, cần nâng cao yêu cầu về mức độ hoàn thành nhiệm vụ, nhất là đối với các vị trí chủ chốt.
Về quy trình bổ nhiệm, nên bổ sung bước lấy ý kiến đánh giá của nhân dân về phẩm chất, năng lực, lối sống của nhân sự dự kiến bổ nhiệm để tăng tính khách quan và phát huy vai trò giám sát của cộng đồng. Đồng thời, cần phân biệt rõ giữa “giao quyền” để thử thách cán bộ và “giao phụ trách” khi chưa có người đứng đầu chính thức, đảm bảo quy trình minh bạch, chặt chẽ.
Công tác quy hoạch cán bộ cần thực hiện theo hướng “mở” và “động”, thường xuyên rà soát, điều chỉnh, phân định rõ nguồn kế cận sẵn sàng thay thế và nguồn dự bị trẻ, tiềm năng để chủ động xây dựng đội ngũ lãnh đạo kế thừa. Việc đánh giá cán bộ phải xuyên suốt, liên tục, đa chiều, dựa trên tiêu chí cụ thể, sản phẩm công việc rõ ràng và công khai kết quả, tạo động lực phấn đấu cho cán bộ, công chức.
Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cần gắn với quy hoạch và yêu cầu từng chức danh, chú trọng cập nhật kiến thức mới, kỹ năng hội nhập quốc tế, nâng cao năng lực các cơ sở đào tạo. Công tác kiểm tra, giám sát phải được tăng cường trước, trong và sau bổ nhiệm, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, làm rõ trách nhiệm người đứng đầu. Cuối cùng, cần nâng cao năng lực đội ngũ công chức tham mưu công tác bổ nhiệm thông qua quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển và chính sách đãi ngộ phù hợp, góp phần xây dựng đội ngũ lãnh đạo, quản lý “vừa hồng vừa chuyên” đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của địa phương.
Kết Luận
Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và phân tích thực trạng công tác bổ nhiệm công chức lãnh đạo, quản lý tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Bàu Bàng. Thông qua khảo sát, luận văn đã chỉ ra những kết quả đạt được, đồng thời nhận diện rõ các hạn chế, nguyên nhân tồn tại trong quá trình thực hiện. Trên cơ sở đó, tác giả đã đề xuất các giải pháp cụ thể, đồng bộ và có tính khả thi cao nhằm hoàn thiện công tác bổ nhiệm, từ việc nâng cao nhận thức, hoàn thiện tiêu chuẩn, quy trình, đến đổi mới công tác quy hoạch, đánh giá, đào tạo, kiểm tra, giám sát và phát triển đội ngũ tham mưu. Kết quả nghiên cứu của luận văn không chỉ góp phần nâng cao chất lượng công tác cán bộ tại huyện Bàu Bàng mà còn có thể làm tài liệu tham khảo hữu ích cho các địa phương có điều kiện tương tự trong quá trình xây dựng, phát triển đội ngũ công chức lãnh đạo, quản lý đáp ứng yêu cầu mới.
Nguồn KQNC: " Hoàn thiện công tác bổ nhiệm công chức lãnh đạo, quản lý tại các cơ quan chuyên môn thuộc ủy ban nhân dân huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương: Thực trạng và giải pháp". Xem toàn văn tại Trung tâm Thông tin và Thống kê Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Dương
Ngọc Trang