Kai-Fu Lee, tiến sĩ khoa học máy tính Trường Carnegie Mellon, nguyên Phó chủ tịch Apple và Google, hiện là CEO của hãng đầu tư mạo hiểm Trung Quốc Sinovation Ventures vừa đưa ra nhận định về 4 nhóm nghề nghiệp trong tương lai vẫn không có khả năng bị robot, trí tuệ nhân tạo (AI) thay thế.
TS. Kai-Fu Lee, tác giả cuốn sách “Các siêu cường AI: Trung Quốc, Thung lũng Silicon và Trật tự thế giới mới”, tin rằng AI sẽ thay đổi thế giới nhiều hơn bất cứ thứ gì trong lịch sử nhân loại, thậm chí hơn cả điện. Sự trỗi dậy của AI có ảnh hưởng đặc biệt đến thị trường lao động. Đây là thực tế mà nhiều người lao động quan tâm, bởi một thế hệ máy móc thông minh mới, được thúc đẩy bởi những tiến bộ nhanh chóng về AI và robot, có khả năng thay thế một tỷ lệ lớn các công việc hiện tại của con người. Mặc dù một số công việc mới sẽ được tạo ra như trong quá khứ, nhưng mối quan tâm lo ngại với nhiều người là có thể khi chi phí của máy móc thông minh giảm theo thời gian và năng lực của chúng tăng lên. Tuy nhiên vẫn có 4 nhóm nghề nghiệp sẽ an toàn trước cuộc cách mạng AI, đó là:
Nhóm nghề nghiệp đòi hỏi sáng tạo
Nhóm nghề nghiệp này bao gồm các nghề như nhà khoa học, tiểu thuyết gia, nghệ sĩ… Những nghề này đòi hỏi AI cần phải có mục tiêu để tối ưu hóa. Theo TS. Kai-Fu Lee, robot, AI không thể phát minh. Mặc dù năm 2018, AI đã sử dụng sự tối ưu hóa để tạo ra bức chân dung một người hư cấu, nhưng nó thực sự “vô hồn”. AI có thể sử dụng nhiều mạng lưới “thần kinh” để quét hàng ngàn hình ảnh, sau đó dựng lên thông tin và dùng thông tin này để tạo ra hình ảnh mới. Kết quả của quá trình này là bức tranh có tựa Edmond de Belamy, from La Famille de Belamy được bán trực tuyến qua nhà đấu giá Christie’s với giá 432.500 USD. Tuy nhiên, đây khó trở thành xu hướng phổ biến trong hội họa. Tiểu thuyết gia đòi hỏi một trong những mức độ sáng tạo cao nhất. Sự thành công của một tác phẩm hư cấu vĩ đại nằm ở những ý tưởng ban đầu, những nhân vật thú vị, một cốt truyện hấp dẫn và ngôn ngữ thơ mộng. Tất cả các thành phần thiết yếu này của văn bản rất khó để sao chép thông qua các thuật toán. AI sẽ có thể viết các bài đăng trên phương tiện truyền thông xã hội, đề xuất tên sách và thậm chí có thể bắt chước phong cách viết, nhưng những cuốn sách, phim và vở kịch hay nhất cuối cùng sẽ được viết bởi con người, ít nhất là trong tương lai gần.
Những nghề khoa học và công nghệ: Khoa học là nghề tối thượng của sự sáng tạo của con người. AI chỉ có thể tối ưu hóa dựa trên các mục tiêu được đặt ra bởi sự sáng tạo của con người. Trong khi AI không có khả năng thay thế các nhà khoa học, nhưng AI sẽ tạo ra những công cụ tuyệt vời cho các nhà khoa học. Ví dụ, trong khám phá thuốc, AI có thể được sử dụng để đưa ra giả thuyết và kiểm tra khả năng sử dụng các loại thuốc đã biết đối với các bệnh hoặc lọc các loại thuốc mới có thể để các nhà khoa học xem xét.
Về nghề nghiên cứu và kỹ thuật liên quan đến AI. Lee dự đoán rằng, khi AI phát triển, đương nhiên sẽ có một bước nhảy vọt về số lượng chuyên gia AI. Khi nói đến các vị trí liên quan đến AI, các chuyên gia này sẽ cần theo kịp những thay đổi do AI gây ra, giống như trong những năm gần đây, các kỹ sư phần mềm phải học về ngôn ngữ lắp ráp, ngôn ngữ cấp cao, lập trình hướng đối tượng, lập trình di động và bây giờ là lập trình AI.
Liên quan đến các nghề khoa học và kỹ thuật máy tính. Một báo cáo của McKinsey cho thấy số lượng chuyên gia kỹ thuật như nhà khoa học máy tính, kỹ sư, quản trị viên CNTT, nhân viên CNTT và chuyên gia tư vấn công nghệ sẽ tăng từ 20 triệu đến 50 triệu trên toàn cầu vào năm 2030. Các chuyên gia kỹ thuật, ngày càng phải có trình độ phải cao hơn khi AI và tự động hóa được cải thiện, những công việc này đòi hỏi phải cập nhật công nghệ và dịch chuyển vào các lĩnh vực không được tự động hóa bởi công nghệ.
Nhóm công việc cần sự đồng cảm và chia sẻ
Danh mục này gồm các nghề nghiệp như giáo viên, bảo mẫu và bác sĩ. TS. Lee lưu ý rằng công việc mảng này “lớn hơn rất nhiều” so với công việc ở các mảng khác. “Những nghề nghiệp này đòi hỏi lòng trắc ẩn, sự tin tưởng và đồng cảm - điều mà AI không có. Ngay cả khi AI cố gắng tạo ra những cảm giác kể trên, không ai muốn nghe một chatbot thông báo rằng mình bị ung thư, hay một robot trông chừng con em họ”, ông Lee cho biết.
Dạy học có vẻ như là một trong những nghề nghiệp mà robot thực sự sẽ phù hợp hoàn hảo. Tuy nhiên, mặc dù một robot có thể có tất cả các câu trả lời cho sinh viên, nhưng dạy học không phải là một nghề lý tưởng cho AI. AI đòi hỏi phải được đào tạo liên tục về cảm xúc và tương tác của con người, những điều mà chỉ con người sinh ra và có thể hiểu một cách hợp lý. Mặc dù vẫn còn phải chờ xem liệu dự đoán của Lee sẽ trở thành sự thật hay không, có một điều chắc chắn: AI vẫn còn một chặng đường dài trước khi có thể làm chủ cách thức con người hoạt động.
Theo TS. Lee, mối quan hệ cộng sinh giữa con người và AI có thể giúp ích cho các khía cạnh phân tích và hành chính trong chăm sóc sức khỏe, tuy nhiên, các bác sĩ và y tá vẫn sẽ cần thiết. Ngoài ra, các công việc liên quan đến tâm thần học, công tác xã hội và tư vấn hôn nhân đều là những ngành nghề đòi hỏi kỹ năng giao tiếp mạnh mẽ, sự đồng cảm và khả năng chiếm được lòng tin. Vì tâm thần học và các vai trò tư vấn khác đòi hỏi những kỹ năng giao tiếp sâu sắc như vậy, nên hầu như không thể đào tạo một cỗ máy phản ứng như con người trong các tình huống cảm xúc.
Tuy nhiên, AI vẫn được dùng để hỗ trợ công việc cho các bác sĩ. Đơn cử, một nhóm các nhà khoa học từ Đại học Stanford sử dụng AI để xác định khi nào bệnh nhân sẽ chết để cải thiện khả năng tiếp cận hoạt động chăm sóc giảm nhẹ, hoặc chăm sóc chuyên biệt cho bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.
Nhóm công việc phức tạp và chiến lược
Theo TS. Kai-Fu Lee, nhóm công việc này bao gồm nhà điều hành, nhà ngoại giao, nhà kinh tế…. Sự phức tạp của con người trong các ngành nghề này vượt xa những gì mà máy tính có thể xử lý. Các nhà quản lý giỏi có các kỹ năng tương tác thiết yếu của con người bao gồm các khả năng thúc đẩy, đàm phán và thuyết phục. Thay mặt cho công ty, họ có thể kết nối hiệu quả với nhân viên. Quan trọng hơn, các nhà quản lý tốt nhất có thể thiết lập một hệ thống văn hóa và giá trị nơi làm việc thông qua các hành động và lời nói của họ, biết được những khó khăn từ nhân viên của họ. Trong khi AI có thể được sử dụng để quản lý hiệu suất, thì việc quản lý nói chung sẽ tiếp tục được thực hiện bởi con người. Nếu một người quản lý chỉ đơn thuần là một quan chức ngồi sau bàn làm việc và ra lệnh cho nhân viên, thì họ có thể sẽ bị thay thế.